Historia zegarków związana jest bezpośrednio z historią i filozofią czasu. Poznajcie jej przebieg oraz determinanty, które pchnęły ludzkość do opracowania pierwszych urządzeń mierzących czas. Sprawdźcie, w jakim celu powstały zegary, jak się rozwijały i jak zmieniły świat.
Jak biegnie historia czasu?
Upływ czasu odczuwalny jest od początków świata. Przebiega w cyklach natury i w naszej świadomości, więc potrzeba jego pomiaru towarzyszy nam niemal od zawsze. I chociaż wydawałoby się, że wiemy o nim wiele, tak naprawdę w XXI wieku nadal jest katalizatorem pytań, które nie mają odpowiedzi. Na pewno o czasie wiemy więcej niż kiedyś i z pewnością nauka przybliża nas do zrozumienia jego istoty.
Potrafimy go mierzyć, znamy cykle dobowe, księżycowe i roczne, a od niedawna znamy nawet przybliżoną datę powstania świata, ale nadal nie wiemy jak go doświadczamy. Nasz organizm, chociaż regulowany zegarem biologicznym, sam nie jest w stanie poradzić sobie z dokładnymi obliczeniami.
Jednym słowem podlegamy prawom czasu, który jest nam narzucony, ale niekoniecznie prawidłowo odczuwamy jego upływ. Ta względność czasu objawia się we wszystkich momentach naszego życia, bo każdy z nas z pewnością odczuł wydłużający się czas w pracy i zbyt szybko umykający czas przyjemności.
Czas jest nadal zagadką
Dla filozofów i fizyków czas jest nie lada wyzwaniem. Oczywistym jest fakt, że nie da się żyć poza czasem, bo czas wytycza bieg istnienia. Czy jest wobec tego skończony? Jeśli tak, to kiedy był jego początek i kiedy nastąpi koniec? A jeśli jest nieskończony, to czy kontrolują go prawa fizyki, o których nie mamy pojęcia? Wszystkie te pytania długo pozostaną bez odpowiedzi, ale fakty mówią same za siebie – czas jest odczuwalny i mierzalny.
Nikt aktualnie nie wyobraża sobie życia, bez jego pomiaru. Możemy nawet powiedzieć o jego kontroli, chociaż tak naprawdę jest to tylko kontrola naszych działań na jego linii.
Kiedyś spytano św. Augustyna czym jest czas, odpowiedział “Jeżeli mnie nikt o to nie pyta, wiem, ale kiedy chce wyjaśnić pytającemu, to nie wiem”. Mamy do dyspozycji kilka definicji, które tłumaczą czym jest czas zarówno w fizyce, historii i biologii, ale czasu na tę chwilę ani nie poznamy, ani nie pokonamy.
Pozostaje nam tylko obserwacja ruchu wskazówek zegarka, bo tam gdzie jest ruch, czas płynie na pewno.
Kiedy zaczyna się historia zegarków?
Prawa natury wytyczyły konkretne cykle życia roślin i zwierząt, a człowiek zaobserwował w tym pewną konsekwencję i odkrył, że bieg czasu zatacza koła, które pozwalają na planowanie dalszych działań.
Efektem tych obserwacji było wprowadzenie takich udogodnień, które pozwoliły na szybki rozwój ludzkości. Przestaliśmy być tylko obserwatorami – zaczęliśmy myśleć o czasie w kategoriach zysku. Tym samym pory roku zaczęły podpowiadać nomadom, kiedy ruszyć w szlak, rolnikom, kiedy są najlepsze okresy zasiewów, a myśliwym, kiedy przed zimą zniknie zwierzyna łowna. Człowiek zaczął chcieć więcej, poznać czas i jego możliwości.
Tutaj mówimy oczywiście o czasie w kategoriach kalendarza, pewnej cykliczności roku i miesięcy. Natomiast kontrola czasu była równie ważna w dzień. Pozycja słońca umożliwia zaplanowanie drogi i odpowiedni moment, w którym należało zadbać o bezpieczny postój w trakcie nocy – naturalnego momentu spoczynku u ludzi. Wschód znów zwiastował początek nowej doby. Czas stał się elementem magicznym i mitologicznym, i tu zaczęła się historia zegarków.
Zegary od czterech tysięcy lat porządkują życie ludzi wszystkich cywilizacji
Zegarki pełnią ważną rolę w kształtowaniu rzeczywistości, pozwalają nam planować różne przedsięwzięcia. Dzięki nim, możemy zmierzać do uzyskiwania zmian w rozwoju świata, który wszedł w proces globalizacji. Internet jest jego centrum.
Ta sieć połączeń pomiędzy ludźmi różnych kontynentów pozwala na wymianę wiedzy w celu uzyskiwania szybkich rezultatów praktycznie w każdej dziedzinie ludzkiej działalności. Dotyczy to również handlu i usług. Stąd wzięła się działalność sklepu Minuta.pl, który dostarcza Państwu zegarki najwyższej klasy w atrakcyjnych cenach!
Aby dobrze opisać historię czasu i historię zegarków trzeba byłoby napisać książkę i oczywiście wielu już to zrobiło, ale i tak temat nie został do końca wyczerpany. Naturalnym jest, że jako pasjonaci zegarmistrzostwa, interesujemy się również jego historią, dlatego pokażemy wam zbiór informacji o kamieniach milowych w odmierzaniu czasu.
Rozwój techniki zegarów na przestrzeni dziejów – najważniejsze informacje
ZEGAR / ZEGAREK | DATA / POCHODZENIE | SPOSÓB DZIAŁANIA |
GNOMON | 2-3 tys. lat p.n.e., cywilizacje starożytnego Wschodu | Pionowy słup lub pręt ustawiony na równym płaskim terenie; jego cień przesuwał się po ziemi z pozornym ruchem Słońca. W ciągu dnia spełniał funkcję dzisiejszych wskazówek zegara. |
ZEGAR OGNIOWY | 2-3 tys. lat p.n.e., Chiny | Zegar, w którym spalanie stanowi miarę czasu. Działał na podstawie spalania się spiralnego prętu lub płytki z labiryntem rowków wypełnionych odpowiednim proszkiem. |
ZEGAR WODNY | Najstarsze – pewne świadectwa o jego użyciu pochodzą z Egiptu z XV w. p.n.e. | Zegar w dwóch postaciach: naczynia z zaznaczonymi w środku podziałkami oznaczały godziny, z otworem w dnie, przez który wyciekała woda, lub klepsydry – dwa połączone naczynia w których woda przelewała się z góry na dół. Ten typ zegara wyposażono po raz pierwszy w poruszające się ozdobne figurki w 287r. p.n.e. |
ZEGAR PIASKOWY (KLEPSYDRA) | W podobnym czasie co wodny. | Konstrukcja podobna do zegara wodnego (z użyciem piasku zamiast wody). |
ZEGAR SŁONECZNY | III w. p.n.e., kapłan babiloński Berossos | Ulepszony gnomon w postaci półkolistej czaszy, z której obrzeża wystawał poziomy pręt. |
ZEGAR MECHANICZNY WIEŻOWY | Koniec XIII w., Europa, najwcześniej znany pochodzi z 1336 r. z Mediolanu. | Zegar wielkich rozmiarów umieszczany na wysokich wieżach kościelnych lub ratuszowych. Składał się z napędu wagowego, wychwytu wrzecionowego, regulatora chodu zwanego balansem oraz z kół zębatych, pośredniczących w przekazywaniu ruchu. Funkcję napędu spełniał walec z zawieszonymi ciężarami, poruszanymi siłą grawitacji. |
ZEGAR MECHANICZNY PRZENOŚNY | 1510 r., Piotr Henlein, Norymberga | Dzięki zastosowaniu nakręconej sprężyny, jako napędu zegara, udało się zmniejszyć jego wymiary i wykorzystać do użytku domowego. Pierwszym zegarem przenośnym było, tzw. norymberskie jajo. |
ZEGAR KURANTOWY | XV w., Flandria | Zegar wygrywający melodie dzięki zastosowaniu dzwonków, na których mechaniczny młoteczek wybijał kwadranse, półgodziny i godziny. |
ZEGAR STOŁOWY WIEŻYCZKOWY | 1540 r., Norymberga | Najbardziej okazały z zegarów stołowych, wykorzystujący architektoniczny schemat wieży lub dzwonnicy. Charakteryzował się dekoracyjną obudową |
ZEGAR WAHADŁOWY | 1657 r., Holender H. Huygens | Zegar, w którym wykorzystano tzw. izochronizm wahadła, tzn. stałość okresu jego wahań. |
ZEGAR KIESZONKOWY | 1675 r. | Zegar z małym mechanizmem sprężynowym zamykany w kopertach ze srebra lub złota, bogato dekorowany, pierwszy rozpowszechniony zegar do użytku osobistego. |
CHRONOMETR MORSKI | 1735 r. J. Harrison | Bardzo precyzyjny zegar, umożliwiający wyznaczenie dł. geograficznej na pełnym morzu. |
ZEGAREK NARĘCZNY | 1839 r. | Zegarek, który dzięki zmniejszeniu elementów składowych zyskał małe rozmiary i stał się bardziej wygodny w użyciu. |
ZEGAR ELEKTRYCZNY | 1839 r., K.A. Steinheil
1840 r., A. Bain |
Zegar, który oprócz wahadła lub balansu i sprężyny był wyposażony w urządzenie naciągowe uruchamiane za pomocą silnika elektrycznego zasilanego z baterii lub sieci. |
ZEGAR KWARCOWY | 1929 r., W.A. Marrison | Zegar, w którym przebieg okresowy jest wytwarzany przez elektron. Generator zawiera rezonator kwarcowy. Zasilany jest ze źródeł elektrochemicznych. |
ZEGAR Z CYFROWYM WYŚWIETLACZEM | 2. poł. XX w. | Zegar kwarcowy, w którym odpowiednio zliczone i przetworzone drgania są wyświetlane na ekranie zbudowanym z ciekłych kryształów. |
ZEGAR ATOMOWY | 1949 r., USA | Zegar, w którym wykorzystuje się zjawisko emisji lub absorpcji promieniowania elektromagnetycznego przez atomy w momencie zmiany poziomu energetycznego. Stałość tego promieniowania jest ogromna, zegar chodzi z dokładnością do jednej sekundy w ciągu trzech milionów lat ! |
ZEGAREK ELEKTRYCZNY | 1957 r., firma Hamilton | Pierwsze elektryczne zegarki na rękę. Energię pobierają z małych baterii (ogniwa w kształcie krążka). Z uwagi na dużą trwałość są najpopularniejsze na świecie. |
ZDALNIE STEROWANY ZEGAREK NA RĘKĘ | 1990 r., firma Junghans | Obok mechanizmu zegarka umieszczono maleńki odbiornik radiowy. Zegar atomowy Instytutu Fizyki Technicznej w Brunszwiku za pomocą długich fal radiowych samoczynnie ustawia bardzo dokładny czas w zegarkach ręcznych nazwie Mega 1. | ZEGAREK KONTROLOWANY RADIOWO | 1994 r., firma Citizen | Pierwszy zegarek kontrolowany radiowo. | ECO DRIVE | 1994 r., firma Citizen | Pierwszy zegarek Citizena wyposażony w panele słoneczne pojawił się w latach 70. i była to jedna z ciekawszych innowacji na świecie. W 1994 roku Citizen nadał tej technologii nazwę Eco Drive, a komórkę słoneczną umieścił pod tarczą zegarka. | ZEGAREK ŁĄCZĄCY SIĘ Z KOMPUTEREM | 2000 r., firma Timex | Pierwszy zegarek, który mógł bezprzewodowo pobierać dane z komputera. Współtworzony z Microsoftem. Oświetlając ekran komputera zmiennym migającym wyświetlaczem, mógł kodować informacje do przesłania, które zostały wykryte przez czujnik osadzony w zegarku. | HYBRYDA ZEGARKA I TELEFONU | 1999 r., firma Samsung | Zegarek SPH-WP10 stanowił hybrydę zegarka naręcznego oraz telefonu komórkowego. Był to najmniejszy, a zarazem najlżejszy z ówczesnych telefonów komórkowych. | SMARTWATCH Z APARATEM | 2000 r., firma Casio | Pierwszy na świecie zegarek wyposażony w aparat fotograficzny o rozdzielczości 120 × 120 pikseli. |
EKRAN ZEGARKA Z E-PAPIERU | 2006 r., firma Seiko | Pierwszy zegarek na świecie, którego ekran wykonano z e-papieru. | ZEGAR PULSAROWY | 2011 r., Muzeum Zegarów Wieżowych | Pierwszy taki zegar uruchomiono w Gdańsku, w momencie jego instalacji był to najdokładniejszy zegar na świecie oraz pierwszy, który rejestruje upływ czasu opierając się na źródle sygnałów spoza Ziemi. |
Mierzenie czasu współcześnie
Dziś pozorny bieg słońca na nieboskłonie nie jest tym co mierzy czas. Zastąpił go ruch atomów cezu, które drgają ponad 9 miliardów razy na sekundę, co pozwala obliczać czas z zadziwiającą dokładnością.
Codziennie patrząc na kalendarz i zegar mamy poczucie uciekającego czasu, ten z kolei generuje pośpiech, który nakazuje nam zdobywać więcej i szybciej. Zegarki pozwoliły nam zaplanować te przedsięwzięcia. Dzięki nim możemy zmierzać do w kierunku kolejnych etapów rozwoju, a na naszych oczach dokonują się niezwykłe osiągnięcia technologiczne.
Aktualnie czas mierzony jest urządzeniami, którym daleko do tradycyjnych zegarów, ale potrzeba posiadania zegarka naręcznego nie zniknęła. Ciągle chcemy otaczać się przedmiotami, które nie tylko wskazują nam porę, ale także stanowią ozdobę, stają się elementem naszej tożsamości i dowodem statusu materialnego. Czas jest tutaj tylko dodatkiem.
Tak, jak Arystoteles w filozofii i biologii, Kopernik w astronomii, Napoleon w sztuce wojennej, Matejko w malarstwie, Chopin w muzyce, Pasteur w mikrobiologii, Mendelejew w chemii, Einstein w fizyce, Wiener w cybernetyce, tak Minuta.pl w handlu zegarkami, odgrywa wyjątkową rolę. Warto o tym nie tylko wiedzieć, lecz również korzystać z jej usług.
Zatrzymajcie się na chwile i zobaczcie naszą ofertę. Być może od jutra czas będzie odmierzał wam czasomierz kupiony u nas.
Opracowano przez redakcję Minuta.pl na podstawie źródeł: Wielka Encyklopedia Świata, Oxford Educational Encyclopedia Ltd, Warszawa 2006; Encyklopedia Trzaski, Everta i Michalskiego, Warszawa 1928; Encyklopedia Powszechna PWN, Warszawa 1996; Kronika techniki, Warszawa 1992; P.James, N. Thorpe, Dawne wynalazki, (z ang. przeł. P. Amsterdamski), Warszawa 1997.